16 maja 2015 roku odbyła się uroczystość odsłonięcia tegorocznych elementów Alei Żeglarzy. Wśród nich były tablice pierwszych organizacji żeglarskich w Szczecinie i na Pomorzu: Stettiner Yacht Clubu i Sekcji Żeglarskiej Ligi Morskiej. W tej uroczystości wzięła udział 28 osobowa delegacja żeglarzy niemieckich z Lubeki, członków Stettiner Yacht Clubu e.V. Przyjechali na zaproszenie Prezydenta Szczecina Piotra Krzystka i stowarzyszenia Żeglarski Szczecin.

W tym samy dniu żeglarze niemieccy spotkali się z żeglarzami YACHT KLUBU POLSKI w restauracji Marina Hotele. To spotkanie było przygotowywane od roku. W maju 2014 roku na zaproszenie Piotr Owczarskiego przyjechał do Szczecina komandor Stettiner Yacht Clubu Wolf-Rüdiger Grohmann, który spotkał się także z zarządem YKP. Konsekwencją tych działań było sobotnie spotkanie, w którym uczestniczył zarząd klubu i blisko 20 członków YKP SZCZECIN.

W trakcie tego historycznego spotkania zebrani usłyszeli wystąpienie komandorów obu klubów: Marcina Raubo i Wolfa Grohmanna. Następnie kluby obradowały się upominkami, aby dalej przy kawie i herbacie obejrzeć oraz wysłuchać prezentacji dotyczących: historii polskiego żeglarstwa w Szczecinie (prelegent: Piotr Owczarski), dziejów YACHT KLUBU POLSKI (prelegent: Janusz Charkiewicz) i historii Stettiner Yacht Club (prelegent: Wolf Grohmann). Zobaczyliśmy archiwalne, unikatowe zdjęcia, które cofnęły nas w czasie do XIX i XX wieku, początków niemieckiego i polskiego żeglarstwa w stolicy Pomorza.

W czasie swojego wystąpienia Komandor YACHT KLUBU POSKI SZCZECIN Marcin Raubo zadeklarował chęć nawiązania współpracy ze Stettiner Yacht Clubem, co spotkało się z podobna deklaracją ze strony niemieckiej. Wolf Grohmann komandor StYC w czasie swojego wystąpienia podkreślił: „ (…) jesteśmy pod ogromnym wrażeniem tego co spotkało nas w Szczecinie – powiedział, nie spodziewaliśmy się w najśmielszych nawet marzeniach, że otrzymamy tyle sympatii i przyjaźni, zarówno od władz miasta – Prezydenta Szczecina, jak i żeglarzy polskich oraz organizatorów dzisiejszej uroczystości”.

Spotkanie zakończyło się wspólnym zdjęciem i zwiedzaniem przystani YKP – Mariny Hotele. Warto zauważyć także, ze część niemieckich żeglarzy przypłynęła do Szczecina z Lubeki swoimi jachtami. Już w piątek 15 maja zawinęły do portu jachtowego Mariny Hotele jachty: „Parva“ (typ: Cetus 136, rok budowy 2000, ze Stoczni Jachtowej im. Leonida Teligi w Szczecinie, kpt. Roland Hübner), „Lioba“ (typ: Banner 41, kpt. Hartmut Maertzke), „Pingo VIII“ (typ: HR, kpt. Jochen Metschurat z żoną Birgit).

Trochę historii…

Początki historii żeglarstwa w Szczecinie są mało znane. Więcej wiemy o początkach polskiego yachtingu nad Odrą. Wiążą się one z działalnością Sekcji Żeglarskiej Ligi Morskiej w Szczecinie. Sekcja powstała 22 sierpnia 1945 roku, a jej przewodniczącym był kpt. Kazimierz Haska – pionier szczecińskiego żeglarstwa, muzealnictwa i plastyki, którego imię nosi Marina Gocław. Liga Morska już 28 sierpnia 1945 roku zorganizowała pierwszy kurs żeglarski w Szczecinie, którego wykładowcami byli: Alfred Mayer i K. Haska. To z tej organizacji wyłonił się następnie Jacht Klub Ligi Morskiej „Gryf”, który działał w latach 1945-1950. Był on pierwszym polskim klubem żeglarskim w Szczecinie, należał do największych i najaktywniejszych szczecińskich organizacji wodnych, aż do czasów stalinowskich prowadził szeroką działalność szkoleniową oraz organizatorską. Wśród jego działaczy byli miedzy innymi pionierzy polskiego żeglarstwa w Szczecinie: Tadeusz Dunin-Wąsowicz, Józef Owieśniak (w latach 1949-1950 kmdr klubu), Władysław Owieśniak, Zygmunt Baszkiewicz, Teodor Czarnecki, Kazimierz Henig, Edmund Fandrejewski i inni. Jego współzałożycielem,  wicekomandorem i kapitanem sportowym był kpt. K. Haska, inicjator i organizator, pierwszych regat wewnatrzklubowych w Szczecinie (1948) i organizowanych od 1949 roku, najstarszych regat w Polsce – „Regat Jesiennych o Błękitną Wstęgę Jeziora Dąbskiego”.

Od 1947 roku klub organizował szkolenia żeglarskie, wydał pierwszy na Pomorzu Zachodnim skrypt żeglarski, którego autorem był K. Haska (1948).zorganizował wiele imprez żeglarskich, między innymi: pierwsze Otwarcie Sezonu Żeglarskiego w polskim Szczecinie i wyżej wymienione regaty. Do klubowych jachtów należały: „Baśka” (obecna „Wineta”), „Iskra”, „Mascota”, „Wojtek”, „Chrobry”  i inne.

Ale szukając początków żeglarstwa w Szczecinie i na Pomorzu trzeba cofnąć się w czasie, do XIX wieku. Mało kto wie, że pierwszym klubem żeglarskim w grodzie gryfa był Verein Stettiner Ruderer U. Segler (Stowarzyszenie Szczecińskich Wioślarzy i Żeglarzy). Początek działalności tego stowarzyszenia wiąże się z rokiem 1877. Po odejściu wioślarzy w 1886 roku i przyłączeniu się ich do Klubu Wioślarskiego, przyjęto nazwę Verein Stettiner Segler. W 1891 roku na polecenie przewodniczącego stowarzyszenia Franciszka Koppena zmieniono nazwę stowarzyszenia na Stettiner Yacht Club, pod którą działa obecnie.

Początkowo klub nie posiadał przystani, od 1887 jachty klubowe cumowały w wynajętym od miasta kanale na prawym brzegu Odry, który służył żeglarzom za przystań lub w kanałach znajdujących się pomiędzy Odrą, a jeziorem Dąbie. Pierwsza przystań został zbudowana w podszczecińskiej wsi Frauendorf (obecnie dzielnica Szczecina -Golęcin), a  pierwszym jachtem zakupionym w 1887 roku przez klub był s/y „Oder”. W 1890 roku przewodniczący Frantz Koppen z własnych środków zakupił teren we wsi Gotzlow (Szczecin Gocław) pod budowę siedziby StYC i przystani dla łodzi. Klubowy budynek został uroczyście otwarty w 1897 roku. W 1925 wybudowano na Gocławiu nową przystań (obecna restauracja i hotel „Jachtowa” i Marina Gocław im. Kpt. Kaźmierza Haski), a liczba jachtów wzrosła do 83. W 1939 roku w basenie klubowym cumowało już 90 jachtów, a StYC liczy 360 członków.

Warto pamiętać, że Stettiner Yacht Club jest jednym z najstarszych klubów w Niemczech i Europie, zasłużonym dla rozwoju żeglarstwa na Pomorzu. Działacze tego klubu zorganizowali w Szczecinie, jeszcze w XIX wieku, pierwsze Otwarcie Sezonu Żeglarskiego, pierwsze regaty żeglarskie, używali pierwszego sztandaru żeglarskiego, organizowali jedne z największych w Niemczech regat – „Pommern Woche”.

Dramatyczne dla tego klubu były czasy II wojny światowej. Niedługo po wybuchu działań wojennych siedziba StYC została skonfiskowana przez władze hitlerowskie i przekształcona w szpital. W 1945 roku, kiedy wojska radzieckie zaatakowały Stettin członkowie klubu ewakuowali się drogą lądową do Lubeki. Tylko 3 klubowe jachty zdołały uciec na Zachód, reszta sprzętu pozostała w Szczecinie i została zrabowana przez wojska radzieckie lub uległa zniszczeniu. Jesienią 1945 roku dużą ilość szczecińskich jachtów przetransportowano pływającym dokiem do ZSRR. Żeglarzom polskim pozostawiono tylko wraki.

Do Stettiner Yacht Clubu należała elita miasta, przede wszystkim wybitni i zamożni Szczecinianie, byli także berlińczycy i znani żeglarze. Honorowym członkiem był między innymi kpt. Felix Graf von Luckner, który z portu klubowego na Gocławiu wyruszył w 1937 roku w rejs dookoła świata na szkunerze „Seeteufel”.

Klub został reaktywowany w Lubece w 1948 roku. Działa nieprzerwanie do dzisiaj, obecnie jego komandorem jest Wolf-Rüdiger Grohmann. To tylko fragment niezwykłej historii tego klubu…

Opracował: Piotr Owczarski

Żeglarski Szczecin, YKPSZCZECIN

{module Spotkanie żeglarzy polskich i niemieckich}